Rize'de bir esnaf, bölgede yetişen ve halk arasında "deli bal" olarak bilinen toksik etkili balın kontrolsüz tüketimine dikkat çekmek amacıyla kavanozun üzerine yazdığı esprili uyarı notuyla ilgi odağı oldu. "Adami uzatur. Reçetesiz satılır" şeklindeki not, hem dikkat çekti hem de bu özel balın taşıdığı sağlık risklerine karşı farkındalık oluşturdu.

Karadeniz Bölgesi’nin yüksek kesimlerinde doğal olarak yetişen ve bilimsel adı Rhododendron olan orman gülünden (komar çiçeği) elde edilen deli balın sağımı başladı. Yöre halkı tarafından geleneksel tedavi yöntemlerinde kullanılan bu bal, içerdiği grayanotoksin maddesi nedeniyle tıbbi açıdan dikkatli kullanılmadığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

Deli bal küçük dozlarda tüketildiğinde kısa süreli sersemlik, baş dönmesi ve düşük tansiyon gibi etkiler gösterse de, yüksek dozlarda zehirlenmeye, bilinç kaybına, kalp ritim bozukluklarına ve nadir de olsa ölüme neden olabiliyor. Modern tıpta önerilen bir tedavi şekli bulunmayan bu bal, halk arasında düşük tansiyon, mide rahatsızlıkları ve cinsel gücü artırmak gibi amaçlarla kullanılmakta. Ancak bu tür kullanımda miktar çok önemli; bilinçsiz tüketim ciddi sonuçlar doğurabiliyor.

Uyarısını Rize Ağzıyla Yaptı

Rizeli 21 yıllık balcı Ali İhsan Yazıcı, deli balın taşıdığı riskleri müşterilere anlatmanın farklı bir yolunu seçti. Kavanozun üzerine Rizelilere özgü bir söylemle, “Adami uzatur. Reçetesiz satılır” yazılı bir not astı. Bu ifade, ilk bakışta boy uzatmaya gönderme yapıyor gibi görünse de, Rize şivesinde "bayıltır", hatta "öldürür" anlamına geliyor.

Yazıcı, bu ifadeyle hem dikkat çekmeyi hem de konunun ciddiyetini esprili bir dille anlatmayı hedeflediklerini belirtti. Yazıcı, “Rize’de bir deyim vardır: '2.80 uzattı' derler, yani bayıldı ya da kendinden geçti anlamına gelir. Biz de bu esprili deyimi balın etkisini anlatmak için kullandık. İlk okuyanlar balın boy uzattığını sanıyor ama aslında dikkatli tüketilmesi gerektiğini vurgulamak istiyoruz. Yani ‘ye de gör nasıl uzanıyorsun’ diyoruz” dedi.

"Kahvaltılık Değil, İlaçlık Bal"

Deli balın gündelik tüketim için uygun olmadığını belirten Yazıcı, bu balın sadece ilaçlık olarak ve sınırlı miktarda kullanılmasını öneriyor. Konuyla ilgili açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“Bu bal deli baldır, yaban gülü balı diye geçer. Tansiyonu sıfıra indirir, çok güçlüdür. Bilinçsiz tüketilirse ciddi sıkıntılara yol açabilir. Kahvaltıda tüketilmez, çünkü ağırdır. Çok özel ve nadide bulunan bir baldır. Genelde yaylaların yüksek kesimlerinde elde edilir. Tansiyon hastalarına küçük miktarlarda öneriyoruz ama herkesin kullanmaması gerekir.”

Yazıcı, deli balın yanlış anlaşılmaması ve dikkatli tüketilmesi gerektiğini vurgularken, dikkat çekmek için kullanılan bu tarz söylemlerin insanların aklında daha çok kaldığını ve farkındalık oluşturduğunu da sözlerine ekledi.